Pas op voor politieke kletspraat

De filosoof Harry G. Frankfurt (1929-2023) publiceerde in 1986 in zijn - uiteindelijk  - meest bekende werk " On bullshit "; een diepgaande analyse van het fenomeen ' bullshit' ofwel 'onzin' of ‘ kletspraat ’. Frankfurt betoogde dat leugens opzettelijke misleidingen zijn, waarbij iemand bewust onwaarheden vertelt om anderen te misleiden. Bullshit daarentegen is volgens hem niet per sé gebaseerd op onwaarheden, maar het ontbreekt de bullshitter aan een interesse in de feitelijke waarheid of juistheid van de beweringen.  Waarom bullshit? Frankfurt onderzocht de motieven achter het produceren van bullshit. Hij stelt dat mensen bullshit vaak gebruiken om indruk te maken, hun imago te verbeteren of hun eigen agenda te bevorderen. Bullshit kan ook worden gebruikt om anderen te misleiden of om een vaagheid te creëren waardoor men zich kan onttrekken aan verantwoordelijkheid of kritiek. Een cruciaal aspect van bullshit is dat het vaak wordt geproduceerd zonder ee

Een revolutionair boek?

Dit voorjaar heb ik mij gestort op het boek "De noodzakelijke revolutie. Hoe organisaties en individuen een duurzame wereld creëren.", geschreven door Peter Senge e.a. De titel alleen doet bij sommigen de wenbrauwen fronsen - en terecht dan waarschijnlijk. Hieronder mijn recensie van het boek. Niet alleen voor revolutionairen Dit boek is bedoeld voor mensen die werk willen maken van het streven naar een duurzame samenleving. Dat klinkt hoogdravend, maar dat is wel de strekking. Dit 100% Amerikaanse boek probeert te overtuigen en geeft tips. Centrale stelling van het boek is dat de mensheid de afgelopen 150 jaar de aarde in toenemende mate schade aan de planeet heeft toegebracht. Dat moet veranderen, en niet een beetje, maar een totale revolutie. We staan volgens de schrijvers, Peter Senge en zijn co-auteurs, aan het begin van een nieuw tijdperk. Behalve overtuigen, probeert het boek ook tips te geven hoe men zijn eigen steentje kan bijdragen aan de “totale revolutie” die de mensheid moet ondergaan. Aan de hand van tal van verhalen over voorbeelden van duurzame innovaties in de marktsector, gelardeerd met schema's en figuren, schetst Peter Senge de routes waarlangs mensen kunnen bijdragen aan een duurzame productie en leefwijze. De vertaling is soms wat houterig. De paragraaf “Van huursoldaat tot missionaris” is bijvoorbeeld letterlijk misschien een goede vertaling, maar mist de knipoog en alliteratie in de oorspronkelijke tekst. Ook de titel van het deel “grensoverschrijdende samenwerking” is zo'n hinderlijk houterige vertaling. Voor wie daar geen last van heeft en het op Amerikaanse leest geschoeide boek accepteert, krijgt een schat aan zeer waardevolle kennis uit verschillende vakgebieden, met concrete voorbeelden uit de praktijk, over de grenzen van economische groei en de eisen die een duurzaam voortbestaan aan het handelen van de mensheid stelt. Soms wordt deze kennis neutraal aangeboden, maar meestal duidelijk met de boodschap 'dat het roer om moet'. Het boek biedt interessante kennis om te benutten in tal van situaties, in bedrijven, bij de overheid, in de politiek. De schrijvers laten aan de hand van voorbeelden zien waarom mensen en bedrijven door hun individuele drijfveren en belangen gezamenlijk toch in het nadeel van het gemeenschappelijk belang handelen – en zo toch weer hun eigen belang schaden. Het boek probeert de signalen dat de mensheid de grenzen van de groei heeft bereikt, te vertalen in concrete oplossingen op het niveau van individueel menselijk handelen. Zeker voor mensen die op strategisch niveau werkzaam zijn in het bedrijfsleven biedt het handvatten voor de middellange tot lange termijn strategie. Het biedt visies op leiderschap en handvatten voor het interne debat binnen bedrijven: van gesprekstechnieken tot tips en adviezen voor de strategische oriëntatie van bedrijven. En zo bezien bevat het boek niet alleen nuttige informatie voor verandering naar duurzame exploitatie en productie, maar ook voor veranderingsstrategieën in het algemeen. Dat het boek gebrekkig is vertaald en erg 'Amerikaans' is geschreven, moet de lezer dan maar op de koop toe nemen.

Reacties