Wij zijn dwergen: Over het Besef van Geschiedenis en Vooruitgang

De filosoof Bernard van Chartres zei het al in de 12e eeuw: "Wij zijn als dwergen, staande op de schouders van reuzen." Intussen gedragen we ons alsof wij zelf die reuzen zijn. Alsof alles wat we weten, maken en kunnen, uit het niets door onze generatie is gemaakt. We zijn vergeten de eeuwen aan uitvindingen, mislukkingen, conflicten en menselijk lijden die hieraan voorafgingen. Zonder die voorgeschiedenis en die eeuwen van vooruitgang, zouden we nog steeds ploeteren, hongeren (en verdrinken) in een middeleeuws moeras, met niet 18 miljoen maar slechts 500.000 mensen in ons land.  

Kijk naar je smartphone. Dat apparaat bestaat dankzij duizenden jaren aan wiskunde, wetenschap, oorlog, toeval en menselijke nieuwsgierigheid. We zijn ons amper bewust van wat we hebben. We nemen de helden van vroeger zelfs regelmatig te maat, met de normen van nu. We zijn ons te weinig bewust van dat verleden, maar ook nog weinig bewust van wat we zullen achterlaten op deze wereld. Wat gebeurt er ná 2050? Ná 2100? Welke wereld laten we dan achter?

Ik geloof in vooruitgang. Échte vooruitgang. Maar dat vraagt iets wat we tijdens de kabinetten Rutte lange tijd weinig hebben gedaan: langetermijndenken, samenwerken, geduld, verantwoordelijkheid. In ons land van polders en dijken, deltawerken waren de mensen altijd gericht op de lange termijn en samenwerken.

In de tijd van Chartres bouwde men samen aan kathedralen over vele generaties heen. Mensen wisten dat ze het eindresultaat nooit zouden zien - en toch bouwden ze door! Recentelijk verscheen het boek "Langetermijndenken in beleid." Een aanrader voor iedereen die wil handelen met kennis van het verleden en met het oog op de verre toekomst. Beluister hier een interview met een van de schrijvers: